http://tacphamthocap2.blogspot.com/2016/04/luom.html

Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh _ Tĩnh Dạ Tứ

Tĩnh dạ tứ 

Sàng tiền minh nguyệt quang, 
Nghi thị địa thượng sương. 
Cử đầu vọng minh nguyệt, 
Đê đầu tư cố hương.

                                                (Lí Bạch)

Dịch nghĩa 

Ánh trăng sáng đầu giường, 
Ngỡ là sương trên mặt đất. 
Ngẩng đầu ngắm vầng trăng sáng, 
Cúi đầu nhớ quê cũ.

Dịch Thơ

Đầu giường ánh trăng rọi, 
Mặt đất như phủ sương. 
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng, 
Cúi đầu nhớ cố hương.

                                                     (Tương Như dịch, trong Thơ Đường, tập II,                                                                                      NXB Văn Học, Hà Nội,1987)

Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều _ Phong Kiều dạ bạc

Phong Kiều dạ bạc 

Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên, 
Giang phong ngư hoả đối sầu miên. 
Cô Tô thành ngoại Hàn Sơn tự, 
Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền.

                                               (Trương Kế) 

Dịch nghĩa 

Trăng xế, quạ kêu, sương đầy trời,
(Khách) nằm ngủ trước cảnh buồn của đèn chài và lùm cây phong bên sông.
Chùa Hàn Sơn ở ngoài thành Cô Tô
Nửa đêm nghe tiếng chuông văng vẳng vọng đến thuyền khách.

Dịch thơ

                                    Trăng tà chiếc quạ kêu sương,                                                                                                Lửa Chài cây bến sầu vương giấc hồ.                                                                                                   Thuyền ai đậu bễn Cô Tô                                                                                                     Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn Sơn

                                                                                (K.D. dịch, trong Thơ Đường, tập I,                                                                                                 NXB Văn học, Hà Nội, 1987)

                                                                                             

Vọng Lư sơn bộc bố _ Xa Ngắm Thác Núi Lư

Vọng Lư sơn bộc bố 

Nhật chiếu Hương Lô sinh tử yên, 
Dao khan bộc bố quải tiền xuyên. 
Phi lưu trực há tam thiên xích, 
Nghi thị Ngân Hà lạc cửu thiên.

                                          (Lí Bạch)

Dịch nghĩa 

Mặt trời chiếu núi Hương Lô sinh làn khói tía, 
Xa nhìn dòng thác treo trên dòng sông phía trước. 
Thác chảy như bay đổ thẳng xuống từ ba nghìn thước, 
Ngỡ là sông Ngân Hà rơi tự chín tầng mây.

Dịch thơ

Nắng rọi Hương Lô khói tía bay,
Xa trông dòng thác trước sông này.
Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước,
Tưởng dải Ngân Hà tuột khỏi mây.

                                             (Tương Như dịch, trong Thơ Đường, tập II,                                                                                           NXB Văn học, Hà Nội,1987)

Bạn đến chơi nhà

                                               Đã bấy lâu nay bác tới nhà. 
                                               Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. 
                                               Ao sâu nước cả, khôn chài cá, 
                                               Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. 
                                               Cải chửa ra cây, cà mới nụ, 
                                               Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa. 
                                               Đầu trò tiếp khách, trầu không có, 
                                               Bác đến chơi đây ta với ta.

Qua Đèo Ngang

Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.

Lom khom dưới núi, tiều vài chú,

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.*

Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,

Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.

Dừng chân đứng lại trời, non, nước,

Một mảnh tình riêng, ta với ta.

                                                                                          (Bà Huyện Thanh Quan,                                                                                                        trong Hợp tuyển thơ văn Việt Nam, tập III,                                                                                                         NXB Văn hóa, Hà Nội, 1963)

Bánh Trôi Nước

Thân em vừa trắng lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Sau Phút Chia Li_Trích Chinh phụ ngâm khúc

Chàng thì đi cõi xa mưa gió
Thiếp thì về buồng cũ gối chăn
Ðoái trông theo đã cách ngăn
Tuôn màu mây biếc, trải ngàn núi xanh
Chốn Hàm Dương chàng còn ngảnh lại
Bến Tiêu Tương thiếp hãy trong sáng
Bến Tiêu Tương cách Hàm Dương
Cây Hàm Dương cách Tiêu Tương mấy trùng
Cũng trong lại mà cũng chẳng thấy
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu
Ngàn dâu xanh ngắt một màu
Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?

                                                              (Đoàn Thị Điểm, trong Đặng Thai Mai, Giảng văn                                                                      Chinh phụ ngâm, Trường ĐHSP Hà Nội I, 1992) 

Bài Ca Côn Sơn_Côn Sơn Ca (Trích)

Côn Sơn suối chảy rì rầm 

Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai 

Côn Sơn có đá rêu phơi 

Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm

Trong ghềnh thông mọc như nêm, 

Tìm nơi bóng mát ta lên ta nằm. 

Trong rừng có bóng trúc râm, 

Trong màu xanh mát ta ngâm thơ nhàn. 

(Nguyễn Trãi, Nguyên văn chữ Hán,                        

Phan Võ - Lê Thước - Đào Phương Bình dịch,                 

trong Thơ văn chữ Hán Nguyễn Trãi, NXB Văn hóa, Hà Nội, 1962)

Thiên Trường Vãn Vọng _ Buổi chiều đứng ở phủ thiên trường trông ra

Phiên âm

                                        Thôn hậu, thôn tiền đạm tự yên, 
                                        Bán vô, bán hữu tịch dương biên. 
                                        Mục đồng địch lý quy ngưu tận, 
                                        Bạch lộ song song phi há điền.

 (Trần Nhân Tông)                      

Dịch nghĩa 

                                        Sau thôn trước thôn đều trời mờ như khói phủ 
                                        Bên bóng chiều (cảnh vật) nửa như có nửa như không 
                                        Trong tiếng sáo mục đồng dẫn trâu về hết
                                        Từng đôi cò trắng hạ cánh xuống ruộng đồng.

Dịch Thơ 

                                         Trước xóm sau thôn tựa khói lồng, 
                                         Bóng chiều man mác có dường không. 
                                         Mục đồng sáo vẳng trâu về hết, 
                                         Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng.

                                                                     (Ngô Tất Tố dịch, trong Thơ văn Lí - Trần, tập II,                                                                              NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1999)       

Tụng giá hoàn kinh sư_Phò giá về kinh

Phiên âm
                                         Đoạt sáo Chương Dương độ,
                                         Cầm Hồ Hàm Tử quan.
                                         Thái bình tu trí lực,
                                         Vạn cổ thử giang san.

 (Trần Quang Khải) 

Dịch Nghĩa
                                         Cướp giáo giặc ở bến Chương Dương,
                                         Bắt quân Hồ ở cửa Hàm Tử.
                                         Thái bình rồi nên dốc hết sức lực,
                                         Muôn đời vẫn còn non sông này.

Dịch thơ
                                          Chương Dương cướp giáo giặc,          
                                          Hàm Tử bắt quân thù.
                                          Thài bình nên gắng sức,
                                          Non nước ấy ngàn thu.

(Trần Trọng Kim dịch, trong Việt Nam sử lược,

NXB Tân Việt, Hà Nội, 1951)              

Nam Quốc Sơn Hà _ Sông Núi Nước Nam

Nguyên văn Hán văn:

南國山河南帝居

截然分定在天書

如何逆虜來侵犯

汝等行看取敗虛

Phiên âm Hán-Việt:

                                           Nam quốc sơn hà Nam đế cư,

                                           Tiệt nhiên phân định tại Thiên thư.

                                           Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm,

                                           Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

Dịch nghĩa:

                                           Sông núi nước Nam, vua Nam ở

                                           Giới phận đó đã được định rõ ràng ở sách trời

                                           Cớ sao kẻ thù lại dám đến xâm phạm

                                           Chúng mày nhất định sẽ nhìn thấy việc chuốc lây bại vong.

Bản dịch thơ:

                                            Núi sông Nam Việt vua Nam ở

                                            Vằng vặc sách trời chia xứ sở

                                            Giặc dữ cớ sao phạm đến đây

                                            Chúng mày nhất định phải tan vỡ.

(Theo Lê Thước - Nam Trân dịch,                      

Trong Thơ văn Lí - Trần, tập 1, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội,1977)

Nguyên văn bản dịch bài thơ Nam quốc sơn hà
 (Ảnh chụp bức sơn mài ở Viện Bảo tàng Lịch sử)

Mưa

 Sắp mưa
Sắp mưa
Những con mối
Bay ra
Mối trẻ
Bay cao
Mối già
Bay thấp
Gà con
Rối rít tìm nơi
Ẩn nấp
Ông trời
Mặc áo giáp đen
Ra trận
Muôn nghìn cây mía
Múa gươm
Kiến
Hành quân
Đầy đường
Lá khô
Gió cuốn
Bụi bay
Cuồn cuộn
Cỏ gà rung tai
Nghe
Bụi tre
Tần ngần
Gỡ tóc
Hàng bưởi
Đu đưa
Bế lũ con
Đầu tròn
Trọc lốc
Chớp
Rạch ngang trời
Khô khốc
Sấm
Ghé xuống sân
Khanh khách
Cười
Cây dừa
Sải tay
Bơi
Ngọn mùng tơi
Nhảy múa
Mưa
Mưa
Ù ù như xay lúa
Lộp bộp
Lộp bộp...
Rơi
Rơi...
Đất trời 
Mù trắng nước
Mưa chéo mặt sân
Sủi bọt
Cóc nhảy chồm chồm
Chó sủa
Cây lá hả hê
Bố em đi cày về
Đội sấm
Đội chớp
Đội cả trời mưa..

                           1967                                                                                                                 

          (Trần Đăng Khoa, Góc sân và khoảng trời,

           NXB Văn Hóa - Thông tin, Hà Nội, 1999)                   

Lượm

Ngày Huế đổ máu, 

Chú Hà Nội về, 

Tình cờ chú cháu, 

Gặp nhau Hàng Bè. 

Chú bé loắt choắt, 

Cái xắc xinh xinh, 

Cái chân thoăn thoắt, 

Cái đầu nghênh nghênh, 

Ca-lô đội lệch, 

Mồm huýt sáo vang, 

Như con chim chích, 

Nhảy trên đường vàng... 

- "Cháu đi liên lạc, 

Vui lắm chú à. 

Ở đồn Mang Cá, 

Thích hơn ở nhà!" 

Cháu cười híp mí, 

Má đỏ bồ quân: 

- "Thôi, chào đồng chí!" 

Cháu đi xa dần... 

Cháu đi đường cháu, 

Chú lên đường ra, 

Ðến nay tháng sáu, 

Chợt nghe tin nhà. 

Ra thế, 

Lượm ơi! 

Một hôm nào đó, 

Như bao hôm nào, 

Chú đồng chí nhỏ, 

Bỏ thư vào bao, 

Vụt qua mặt trận, 

Ðạn bay vèo vèo, 

Thư đề "Thượng khẩn", 

Sợ chi hiểm nghèo! 

Ðường quê vắng vẻ, 

Lúa trổ đòng đòng, 

Ca-lô chú bé, 

Nhấp nhô trên đồng... 

Bỗng loè chớp đỏ, 

Thôi rồi, Lượm ơi! 

Chú đồng chí nhỏ, 

Một dòng máu tươi! 

Cháu nằm trên lúa, 

Tay nắm chặt bông, 

Lúa thơm mùi sữa, 

Hồn bay giữa đồng. 

Lượm ơi, còn không? 

Chú bé loắt choắt, 

Cái xắc xinh xinh, 

Cái chân thoăn thoắt, 

Cái đầu nghênh nghênh. 

Ca-lô đội lệch, 

Mồm huýt sáo vang, 

Như con chim chích, 

Nhảy trên đường vàng...

1949                      

(Tố Hữu, Thơ, NXB Giáo dục, Hà Nội, 1994)